Betekenis & Filosofie
Evolutie, Energie en Diepe Tijd
Darwinisme en thermodynamica waren voor Oudemans belangrijk omdat zij iets zeggen over de verhouding van mens en natuur. Het arboretum laat iets van die verhouding zien.
Biodiversiteit
Op Landgoed Tenaxx krijgen uitheemse boomsoorten uit alle delen van de wereld die hier willen groeien een warm onthaal. Vele hiervan groeiden voor de IJstijden ook in onze streken. Voorbeelden zijn de Sequoia, Metasequoia, Cathaya, Ginkgo, Zelkova, Liquidambar, Taxodium, Pterocarya, Cercidiphyllum en Magnolia.
Natuurlijke variatie
Carl Linnaeus staat aan de basis van de indeling van het plantenrijk zoals die tot op de dag van vandaag wordt gebruikt. Hij was ervan overtuigd dat soorten onveranderlijk waren, en door vaste eigenschappen van elkaar te onderscheiden. Alfred Russel Wallace en Charles Darwin brachten daar verandering in. Zij kwamen tot het inzicht dat natuurlijke soorten niet vastomlijnd zijn, maar veranderen, doordat zij zich aanpassen aan hun omgeving, waardoor uiteindelijk nieuwe soorten ontstaan.
De combinatie van oorspronkelijke soorten en treurvormen in de Hangende Tuinen van Landgoed Tenaxx geven een indruk van de variatie in de natuur. Zij laten zien dat de variatie binnen de soort soms zo groot is, dat verschillende exemplaren niet meer te herkennen zijn als behorend tot dezelfde soort. Dit inzicht is in de Hangende Tuinen te aanschouwen.
Zo staan er in de Hangende Tuinen 60 Juniperus en 46 Abies soorten. In Europa geven 45 Picea abies soorten met hun veelal bizarre vormen een adembenemend beeld van de variatie binnen de soort. En valt in Amerika is een grote verscheidenheid van Chamaecyparis soorten in alle mogelijke vormen en kleuren te zien.
Natuurlijke selectie
Binnen een soort is er variatie tussen individuen. Bomen passen zich aan aan veranderingen in hun omgeving. De varianten die het best aangepast zijn zullen overleven, terwijl varianten die minder aangepast zijn uitsterven, de keerzijde van de evolutie. Zo ook in Arboretum Tenaxx, waar de Abies fraseri na 10 jaar door ziekte is geveld. De Hangende Tuinen geven het besef van hoe soorten overleven.
Natuur en cultuur
Mensen en bomen zijn in de ban van elkaar. Bomen verleiden mensen en mensen verleiden bomen. Zo kwam de metasequoia in Jura en Krijt op het hele noordelijke halfrond voor, maar is daar later vrijwel geheel verdwenen. Men dacht dat de soort was uitgestorven, totdat hij in 1940 in een vallei in China werd ontdekt. De Metasequoia heeft vervolgens de mens verleid om zijn zaden over de wereld te verspreiden. Zo vergaat het de treurbomen ook. Die verleiden mensen door hun schoonheid en worden vervolgens gekoesterd en verspreid.
Thermodynamica
Naast het Darwinisme brengt de thermodynamica een fundamentele verschuiving in de wijze waarop de natuur, de dingen en ook de mens verschijnen. Zij laat zien dat levende organismen zijn onderworpen aan veranderlijk energetisch krachtenspel. Alles verliest mettertijd zijn organisatiegraad en tegelijkertijd komen nieuwe vormen van organisatie op, en wel op een onvoorspelbare en onbeheersbare manier. Alleen door een continue toevoer van energie kunnen zij hun ondergang uitstellen. Dat uitstel heet leven. Levende wezens voorkomen tijdelijk verlies van energie doordat zijn omgeven zijn door membranen.
Zo ook bomen. Zij gebruiken de energie van zonlicht om CO2 en water te transformeren in zuurstof en suiker (fotosynthese), een andere vorm van energie.
De bomen in het arboretum laten op verschillende manier zien hoe zij op intelligente wijze de energie van de zon tot zich nemen. De Araucaria, een succesvolle boom die stamt uit het Jura tijdperk, heeft zijn bladeren geordend volgens het Fibonacci principe, in een opvallende krans waardoor zij maximaal zonlicht kunnen opnemen.
Diepe tijd
In de Hangende Tuinen staan enkele meer dan honderd miljoen jaren oude boomsoorten, waarvan sommige uit de tijd van de dinosauriërs. Tussen de bomen staan replica’s van (dino)sauriërs. Bomen en dinosauriërs zijn samen geëvolueerd. De plantenetende dinosauriërs moesten leven van schaarse en moeilijk verteerbare planten en bomen. Daar raakten hun kaken, nekken, en darmkanaal op aangepast. Omgekeerd verweerden de bomen zich tegen de vraat van dinosauriërs. Zij ontwikkelden gif, stekels en oneetbare schors, en zij gingen de lucht in, net als hun concurrenten. Sommige van die bomen leven nog, de op het land levende dinosauriërs niet meer.
Spiegel van natuur en mens
De Hangende Tuinen weerspiegelen het spel van Moeder Natuur die niet door de mens beheerst kan worden omdat hij er deel van uitmaakt. De tuinen geven ruimte aan de speelse en monsterlijke variatie van bomen, die alle uit de natuur zijn voortgekomen. De rust van de tuin kan de ervaring van schoonheid opwekken die stemt tot nadenken over de ambivalente verhouding tussen cultuur en natuur. Met het arboretum heeft Oudemans het spel van Moeder Natuur willen laten zien. Een gang langs de bijzondere bomen van De Hangende Tuinen geeft de gelegenheid om een moment stil te staan bij de grootse en grillige natuur zelf waar de mens een uitvloeisel van is en geen meester, aldus Oudemans in zijn boekje "De Hangende tuinen van Tuinen van Landgoed Tenaxx"
